Dit artikel is eerder gepubliceerd op LinkedIn.
Hoe herken je niet-duurzame producten in de winkel?
Hoe herken je bedrijven en producten die bijdragen aan onwaardige arbeidsomstandigheden, dierenleed en vervuiling?
Hoelang blijven niet-duurzame bedrijven wegkomen met het verzwijgen van negatieve activiteiten?
Theorie klopt niet
In theorie zijn consumenten de belangrijkste regulator van de vrijemarkteconomie – door ongewenste producten niet te kopen.
Deze theorie klopt niet. Het probleem is dat bedrijven massaal informatie verzwijgen inzake bezwaarlijke omgang van mensen, dieren en aarde. Consumenten kunnen daardoor ongewenste, niet-duurzame producten niet herkennen.
Het gevolg is dat duurzaamheid al meer dan 30 jaar een maatschappelijk thema is. Hoewel steeds meer mensen (consumenten, burgers) een eerlijke en schone wereld wensen maken nog steeds veel bedrijven winst en hebben concurrentievoordeel door niet-duurzame activiteiten.
Stop marktvervalsing
Niet-duurzame activiteiten verzwijgen leidt tot marktvervalsing.
Bedrijven die duurzaam produceren zijn duurder uit door eerlijke lonen.
Niet-duurzame bedrijven ontduiken arbeidsvoorwaarden, ze maken winst door mensen uit te buiten en betalen niet voor het oplossen van de maatschappelijke consequenties.
Bedrijven die duurzaam produceren zijn duurder uit door schone productiestromen.
Niet-duurzame bedrijven voldoen slechts aan wetgeving (laagste kwaliteitseis, daarna illegaal), ze betalen zelden de gehele rekening voor het opruimen van vervuiling en de hoge maatschappelijke kosten van gezondheidsklachten.
Bedrijven die duurzaam produceren zijn duurder uit door accreditatie van keurmerken.
Niet-duurzame bedrijven bedenken eigen duurzaamheidslogo’s.
Toezichthouder vraagt wetgever om ingrijpen
Er zijn inmiddels bijna 250 keurmerken en bedrijfslogo’s voor duurzaamheid, waarvan er veel laag- of middelwaardig zijn (greenwashing).
Voorbeeld: van de bijna 100 keurmerken en bedrijfslogo’s voor voedsel blijken slechts 10 keurmerken te voorzien in strenge eisen en betrouwbare controle.
De Autoriteit Consument & Markt (ACM), de toezichthouder voor o.a. mededinging en consumentenrecht, schreef juli 2020 in het jaarlijkse Signaal aan de wetgever hierover:
Veel consumenten willen weten wat de duurzaamheidsimpact is van producten en dienstendie ze aanschaffen
Als oplossing verzoekt de ACM de wetgever (politiek en overheid) om:
1. Strengere eisen te stellen aan bestaande keurmerken
2. Te overwegen zelf de komst van een uniform duurzaamheidslabel te bevorderen
Trade Label
Trade Label is een concept voor een uniform en actief duurzaamheidslabel, vergelijkbaar met het energielabel, om de achtergrond van producten inzichtelijk te maken. Zodat consumenten producten kunnen vergelijken op basis van product, prijs, plaats, promotie en productie.
Het idee achter Trade Label is om consumenten een uniform duurzaamheidslabel te bieden rechtsonder op de verpakking van alle producten. Zodat consumenten producten beter kunnen vergelijken en bedrijven actief worden aangespoord om hun activiteiten versneld duurzaam te maken.
Trade Label kan met name een grote aanjager van innovatie en duurzaamheid zijn als de laagste score in de productieketen zichtbaar moet worden gemaakt op de verpakking van producten, reclame en entreedeuren van bedrijven. De laagste score moeten publiceren zet bedrijven actief aan om versneld hun ‘bottlenecks’ aan te passen om hoger te scoren (lage scores stoten consumenten af).
Gelijkertijd betekent een uniform duurzaamheidslabel niet het einde van bestaande keurmerken. Hun logo’s verdwijnen mogelijk van verpakkingen, maar hun accreditatie-activiteiten worden behouden en waarschijnlijk sterk uitgebreid en versterkt.
Ten slotte, voor actieve duurzaamheidslabeling behoeft bestaande wetgeving inzake arbeidsrechten en vervuilingsquota niet te worden aangepast. Deze worden als scores opgenomen in de A t/m G-beoordeling.
Samengevat zijn de voordelen van een Trade Label op producten:
- één uniform duurzaamheidslabel (zoals de ACM vraagt)
- consumenten zien in een oogopslag de mate van duurzaamheid
- sterke aanjager voor bedrijven om duurzaam te produceren
- bestaande keurmerken behouden en versterken hun accreditatierol
- bestaande wetgeving behoeft weinig aanpassing (grote tijdswinst)
Openbaar wetgeving ontwikkelen
Wetgeving is noodzakelijk voor een uniform en actief duurzaamheidslabel op alle producten. Een label zoals Trade Label heeft geen schijn van kans als het wordt toegepast op basis van vrijwilligheid (niet-duurzame bedrijven zullen onwelgevallige scores niet op hun producten plaatsen).
Trade Label kan als uitgangspunt dienen voor wetgeving. De vraag is op welke wijze dient de ontwikkeling van de labelscores A t/m G alsmede wetgeving te gebeuren?
Wat is een A-score? Wat is een B-score? Enz. Wie bepaalt wat waardigheid en duurzaamheid zijn in een democratische samenleving? Wie meet, wie weegt? De politiek, de overheid, de wetenschap, bedrijven, ngo’s, consumenten?
Hoe wordt er gemeten en gewogen? Traditioneel, beperkt toegankelijk en weinig transparant. Of innovatief door openbare, transparante en interactieve samenwerking met alle belanghebbenden, passend bij de internet- en participatiesamenleving en A-label-kwaliteit (meest waardig, eerlijk en duurzaam)?
Dit voorstel is gericht op innovatie. Het idee is om in te zetten op vroegtijdige participatie van alle belanghebbenden. In het kort omvat een duurzame werkwijze en democratische vernieuwing de volgende stappen:
1) Initiatie: Kamervragen n.a.v. het ‘Signaal’ van de ACM (zie hierboven). Wat gaat de minister doen? Is uniforme actieve duurzaamheidslabeling voor alle producten in de winkel een optie? Is een openbaar project voor het ontwerpen van een actief label en een concept wetsontwerp een optie?
- De minister(raad) geeft opdracht voor stap 2 .
2) Informeren en peilen: Vroegtijdig alle belanghebbenden informeren over en betrekken bij het Trade Label-project is mogelijk door breed de samenleving en markt om standpunten en input te vragen inzake een uniform actief duurzaamheidslabel voor alle producten.
- De resultaten van het openbare en brede belanghebbenden-onderzoek worden samengevat in een openbaar rapport en aangeboden aan de Tweede Kamer voor beoordeling. Bij een positief besluit volgt stap 3.
3) Ontwerp actief label: Het openbaar en interactief schrijven van een situatieanalyse en ontwerpadvies voor een uniform actief duurzaamheidslabel i.s.m. alle belanghebbenden. Het ontwerpadvies omvat de hoofdlijnen inzake ‘Wat is een A-score’ tot en met ‘Wat is een G-score’/ Deze ‘hoofdlijnscores’ dienen als basis voor latere detaillering per marktsegment (ter voorkoming dat elk marktsegment opnieuw gaat uitvinden en discussiëren wat de scores A t/m G inhouden).
- De Tweede Kamer neemt een eindbesluit over het advies als basis voor stap 4.
4) Agile ontwerp wetsvoorstel: Het openbaar en interactief specificeren van de scores A t/m G voor 1 marktsegment en schrijven van een een concept wetsvoorstel i.s.m. alle belanghebbenden. Als 1e marktsegment kan bijvoorbeeld worden gekozen voor de vleesindustrie n.a.v. misstanden in slachterijen en de veel besproken stikstof- en klimaatproblemen.
- De Tweede Kamer neemt het concept wetsvoorstel in behandeling.
5) Agile doorontwikkeling: Idem stap 4 en 5 voor alle overige marktsegmenten (die via wiki-samenwerking al grotendeels zijn uitgewerkt)
De pdf’s hieronder geven nader inzicht de werkwijze en projectstappen.
Steun
Stap 1 is om kamervragen gesteld te krijgen over de hierboven voorgestelde idee en werkwijze. U kunt hierbij helpen door dit artikel te delen op sociale media en/of door te sturen naar kamerleden.
Dank u voor de hulp. Ik kom graag met u in gesprek over dit voorstel.
Erik Koopman
Ontwerper sociale innovatie
#keurmerken #innovatie #mensenrechten #fairtrade #vleesindustrie #milieu #klimaat #stikstof #co2 #biodiversiteit #circulaire-economie #innovatie #politiek #acm #tweedekamer #problemen #wereld #durftevragen #dtv